Η Γη είναι ένα ουράνιο σώμα, ένας πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος. Ως Ηλιακό Σύστημα θεωρούμε τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα που συγκρατούνται σε τροχιά γύρω του.
Α. Το σχήμα της Γης
Η Γη έχει σχήμα γεωειδές. Είναι δηλαδή σχεδόν σφαιρικό, ελαφρά συμπιεσμένο στις κορυφές και διογκωμένο στη μέση. Η διάμετρός της από τη μια κορυφή στην άλλη (άξονας) είναι μικρότερη από τη διάμετρός της στη μέση (Ισημερινός).
Τροχιά είναι η καμπύλη γραμμή που διαγράφει ένα ουράνιο σώμα όταν κινείται με κέντρο ένα άλλο ουράνιο σώμα. π.χ. η Γη διαγράφει τροχιά καθώς κινείται γύρω απ' τον ήλιο.
Στην εικόνα φαίνονται οι τροχιές των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος γύρω από τον ήλιο.
(Κλικ στην εικόνα για να δεις μια προσωμοίωση).
Β. Οι κινήσεις της Γης
1. Περιστροφή
Η Γη, όπως και η υδρόγειος σφαίρα, κινείται γύρω από το νοητό (φανταστικό) άξονά της από δυτικά προς ανατολικά. Η κίνηση αυτή της Γης λέγεται περιστροφή.
Μια πλήρης περιστροφή χρειάζεται 24 ώρες (1 ημερονύχτιο).
2. Περιφορά
Η Γη κινείται και γύρω από τον Ήλιο. Η κίνησή της αυτή λέγεται περιφορά.
Η περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο διαρκεί
365 ημέρες και 6 ώρες, δηλαδή 1 έτος και 6 ώρες.
-
Το άθροισμα των 6 αυτών ωρών σε τέσσερα συνεχόμενα χρόνια μας κάνει 24 ώρες (4έτη Χ 6 ώρες= 24 ώρες), δηλαδή μία ημέρα, η οποία προστίθεται στο μήνα Φεβρουάριο. Είναι δηλαδή η 29η Φεβρουαρίου. Το έτος αυτό ονομάζεται δίσεκτο.
-
Για να βρούμε αν ένα έτος είναι δίσεκτο, απομονώνουμε τα δύο τελευταία ψηφία και υπολογίζουμε αν ο αρθμός διαιρείται με το 4. π.χ. 2016: 16: 4= 4. Άρα το 2016 θα είναι δίσεκτο έτος.
Η Γη διαγράφει ελλειπτική τροχιά, καθώς κινείται γύρω από τον Ήλιο. Δηλαδή η απόστασή της από τον Ήλιο δεν είναι σταθερή.
Γ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Το βορειότερο άκρο της Γης είναι ο Βόρειος Πόλος και το νοτιότερο άκρο της ο Νότιος Πόλος. Οι δύο αυτοί πόλοι ενώνονται με τον νοητό (φανταστικό) άξονα, ο οποίος περνάει από το κέντρο της Γης.
Α. Πόλοι
Οι μεσημβρινοί είναι τα νοητά ημικύκλια που συνδέουν τους δύο πόλους της Γης. Είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους.
Πρώτος μεσημβρινός ορίστηκε αυτός που περνά από το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς του Λονδίνου και χωρίζει τη γη σε δύο ημισφαίρια: το ανατολικό και το δυτικό ημισφαίριο.
Β. Μεσημβρινοί
Στην υδρόγειο σφαίρα παρατηρούμε επίσης οριζόντιες κυκλικές γραμμές, κάθετες προς τον άξονα της Γης. Αυτές οι γραμμές ονομάζονται παράλληλοι κύκλοι. Ο μεγαλύτερος παράλληλος κύκλος είναι ο Ισημερινός. Αυτός χωρίζει τη Γη σε δύο ίσα μέρη, στο βόρειο και στο νότιο ημισφαίριο.
Γ. Ισημερινός και παράλληλοι κύκλοι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Εποχές είναι οι χρονικές περίοδοι, στις οποίες διαιρείται το έτος και επικρατούν ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία, βροχοπτώσεις κ.τ.λ.).
1. Πού οφείλονται οι εποχές;
Οι εποχές οφείλονται στην πλάγια θέση που έχει ο νοητός άξονας της Γης προς το επίπεδο της ελλειπτικής τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο.
2. Πότε έχουμε καλοκαίρι και πότε χειμώνα;
Όταν το βόρειο ημισφαίριο είναι στραμμένο προς τον Ήλιο,
τότε οι ηλιακές ακτίνες πέφτουν κάθετα (κάθετη πρόσπτωση) προς αυτό και το θερμαίνουν περισσότερο, ενώ στο νότιο ημισφαίριο – όπου οι ηλιακές ακτίνες πέφτουν πλάγια (πλάγια πρόσπτωση) – το θερμαίνουν λιγότερο. Στην περίπτωση αυτή το βόρειο ημισφαίριο έχει καλοκαίρι και το νότιο έχει χειμώνα.
3. Τι είναι ισημερία;
Ισημερία είναι το ημερονύκτιο κατά το οποίο η ημέρα και η νύχτα έχουν ίση διάρκεια (από 12 ώρες). Όταν έχουμε ισημερία, ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Ισημερινό, έτσι ώστε σε κάθε σημείο της υδρόγειου σφαίρας η διάρκεια της ημέρας να είναι ίση με τη διάρκεια της νύχτας.
Ισημερία συμβαίνει δύο φορές το χρόνο, την άνοιξη (= το έαρ) που την ονομάζουμε εαρινή ισημερία και το φθινόπωρο που την ονομάζουμε φθινοπωρινή ισημερία. Για το βόρειο ημισφαίριο η εαρινή ισημερία είναι στις 21 Μαρτίου και φθινοπωρινή ισημερία στις 23 Σεπτεμβρίου. Το αντίθετο συμβαίνει στο νότιο ημισφαίριο.
4. Τι είναι το ηλιοστάσιο;
Ηλιοστάσιο είναι το ημερονύκτιο κατά το οποίο η ημέρα και η νύχτα έχουν τη μέγιστη διαφορά διάρκειας. Για το βόρειο ημισφαίριο το θερινό ηλιοστάσιο αντιστοιχεί στις 21 Ιουνίου (οπότε αρχίζει το καλοκαίρι) και τότε έχουμε τη μεγαλύτερη διάρκεια ημέρας και το χειμερινό ηλιοστάσιο αντιστοιχεί στις 21 Δεκεμβρίου (οπότε αρχίζει ο χειμώνας) και τότε έχουμε τη μεγαλύτερη διάρκεια νύχτας.
Στους πόλους οι ακτίνες του ήλιου φωτίζουν τον κάθε πόλο 6 μήνες το χρόνο. Έτσι για 6 μήνες επικρατεί συνεχώς μέρα (πολική ημέρα) και καλοκαίρι. Είναι ο γνωστός ήλιος του μεσονυκτίου και παρατηρείται για λίγες βέβαια μέρες και στις γύρω περιοχές(Σκανδιναβία, Ρωσία κ.τ.λ) Κατά το διάστημα αυτό ο άλλος πόλος δεν φωτίζεται καθόλου κι έχουμε την πολική νύχτα και χειμώνα.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
