"ΣΚΗΝΗ ΑΠΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΔΕΙΠΝΟ"
ΑΦΗΓΗΣΗ: Οι Βυζαντινοί, αλλά και αργότερα οι Έλληνες στην Τουρκοκρατία έτρωγαν τοποθετώντας τα φαγητά σε σοφράδες* – χαμηλά στρογγυλά τραπέζια.
(Μπαίνουν οι ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΕΣ. Κάθονται οκλαδόν).
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 1: Ελάτε να φάμε!
ΑΦΗΓΗΣΗ: Όλοι κάθονταν γύρω-γύρω και έπρεπε να φτάνουν στη λεκάνη με το φαγητό που ήταν τοποθετημένη στη μέση.
(Οι ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΕΣ κάνουν να καρφώσουν με πηρούνια το φαγητό που είναι στη μέση του τραπεζιού).
ΑΦΗΓΗΣΗ: Επ! Οι Βυζαντινοί, όπως και οι αρχαίοι Έλληνες, όταν έτρωγαν δεν χρησιμοποιούσαν πιρούνια – αυτό μέχρι και τον 4ο μ.Χ. αιώνα! Έτσι, ό,τι επρόκειτο να φάνε το έπιαναν.
(Οι ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΕΣ διορθώνουν την κίνηση πιάνοντας το φαγητό με τα χέρια).
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 2: Πολύ νόστιμο!
ΑΦΗΓΗΣΗ: Γι' αυτό σήμερα το πιάνω σημαίνει και τρώω: πάμε να πιάσουμε κάτι τι. Την ίδια σημασία έχει και το τσιμπώ. Γι' αυτό λέμε: "ας τσιμπήσουμε κάτι".
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 3: Με τα χέρια είναι ακόμα καλύτερο!
ΑΦΗΓΗΣΗ: Είχαν όμως μαχαίρια και κουτάλια. Τα κουτάλια αυτά στα τραπέζια των πλουσίων ήταν αργυρά και πολλές φορές χρυσά. Γι' αυτό βγήκε η φράση...
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 3: ... Αυτός τρώει με χρυσά κουτάλια.
ΑΦΗΓΗΣΗ: Οι φτωχοί είχαν συνήθως ξύλινα κουτάλια, που ήταν κρεμασμένα στην κουταλίστρα, η οποία με τη σειρά της ήταν τοποθετημένη στο τζάκι… Κάθε φορά που κάθονταν τα μέλη της οικογένειας για να φάνε τοποθετούνταν στη θέση του καθενός το κουτάλι του, εφόσον ήταν απαραίτητη η χρήση του για το φαγητό.
(Ο ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 2 τοποθετεί τα κουτάλια στο τραπέζι. Ένα από αυτά περισσεύει).
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 2: Τι με κοιτάτε έτσι; Θα έρθει!
(Οι ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΕΣ περιμένουν τον καθυστερημένο. Κατά τη διάρκεια της αναμονής δημιουργούν ρυθμό με τα κουτάλια).
ΑΦΗΓΗΣΗ: Αν για οποιοδήποτε λόγο κάποιος δεν παρουσιαζόταν την καθορισμένη ώρα που άρχιζε το φαγητό, το κουτάλι του το κρεμούσαν πάλι στη θέση του, στο τζάκι.
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 1: Ακόμα να έρθει.
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 3: Και να 'ρθει δεν θα βρει τίποτα να φάει!
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 2: Δεν θα 'ρθει πια... Πάω να το κρεμάσω!
(Ο ρυθμός σταματάει. Ο ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 2 κρεμά το επιπλέον κουτάλι στην κουταλιέρα και οι υπόλοιποι αρχίζουν να τρώνε).
ΑΦΗΓΗΣΗ: Έτσι δημιουργήθηκε η φράση γι’ αυτόν που άργησε να προσέλθει στο γεύμα ή το δείπνο ότι:
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 2: Του κρέμασαν το κουτάλι.
(Οι ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΕΣ συνεχίζουν το φαγητό τους).
(Ξαφνικά μπαίνει ο ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 4 και κάθεται στο τραπέζι).
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 1: Τι ήρθες; Τώρα είναι αργά!
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 4: Συγγνώμη άργησα!
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 2: Δεν έχει τίποτα να φας!
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 3: Γιατί δεν φεύγεις;
ΑΦΗΓΗΣΗ: Για ενοχλητικό επισκέπτη, που ερχόταν σε ακατάλληλη ώρα και αργούσε να φύγει έλεγαν:
ΣΥΝΔΑΙΤΗΜΟΝΑΣ 4: Στρογγυλοκάθισε!
ΑΦΗΓΗΣΗ: Στρογγυλοκάθισε λοιπόν ο επισκέπτης, αρχικά σήμαινε ότι κάθισε γύρω απ’ το στρογγυλό σοφρά!
*σοφράς, ο [sofrás]: ανατολίτικου τύπου τραπέζι φαγητού, στρογγυλό, ξύλινο και πολύ χαμηλό.
[τουρκ. sofra (από τα αραβ.) -ς]
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα Ε΄ τάξης 2012 -13
© 2013 by Πέτρος Φραντζέσκος, Παναγιώτα Κωνσταντινάκου