​​(Μπαίνουν ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ και οι ΜΑΘΗΤΕΣ. Οι ΜΑΘΗΤΕΣ κρατούν στα χέρια τα πινακίδιά τους ο καθένας. Κάθονται).

 ΑΦΗΓΗΣΗ: Στα σχολεία της κατώτερης εκπαίδευσης ή «των ιερών γραμμάτων», όπως τα έλεγαν οι Βυζαντινοί, ο δάσκαλος, όταν επρόκειτο να διδάξει στους αρχάριους μαθητές τη γραφή, έπαιρνε το πινακίδιον του μαθητή, ο οποίος έλεγε στο δάσκαλο:
ΜΑΘΗΤΗΣ 1: (δίνοντας το πινακίδιον στο ΔΑΣΚΑΛΟ) «ποίησόν μοι ἀρχὴν γραμμάτων»... 
ΑΦΗΓΗΣΗ: Δηλαδή;
ΜΑΘΗΤΗΣ 1: Κάνε μου την αρχή για να μάθω να γράφω!
ΑΦΗΓΗΣΗ: Στη συνέχεια ο δάσκαλος έγραφε στο πάνω μέρος του πινακιδίου του ορισμένα γράμματα, αργότερα και φράσεις. Στη συνέχεια τράβαγε μία γραμμή και κάτω απ' αυτήν ο μαθητής όφειλε να αντιγράψει πολλές φορές ό,τι του είχε γράψει ο δάσκαλος.​

(Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ γράφει στα πινακίδια του καθενός).​

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Αντιγράψτε!
ΜΑΘΗΤΕΣ: Πόσες φορές;
ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Πολλές φορές!​

(Οι ΜΑΘΗΤΕΣ αντιγράφουν).

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Κι άλλες!
ΑΦΗΓΗΣΗ: Ό,τι έγραφε ο δάσκαλος στη σχολική βυζαντινή γλώσσα λεγόταν τύπος ή υπογραμμός, γιατί η γραφή αυτή ήταν πρότυπο μίμησης, υποδειγματική, αφού ένα απ’ τα προσόντα του βυζαντινού δασκάλου ήταν να είναι αυτός καλλιγράφος. Γι’ αυτό σήμερα όταν θέλουμε να πούμε ότι κάποιος είναι υποδειγματικής συμπεριφοράς, είναι πρότυπο αρετής λέμε:
ΜΑΘΗΤΗΣ 2: Αυτός είναι τύπος και υπογραμμός.
ΑΦΗΓΗΣΗ: Ο μαθητής, αφού αντέγραφε τον υπογραμμό, έδειχνε την αντιγραφή στο δάσκαλο...​

ΜΑΘΗΤΗΣ 3: Εμένα είναι καλά, κύριε;

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Αυτό τι είναι;
ΜΑΘΗΤΗΣ 3: Όμικρον νομίζω...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Έχεις αρκετά λάθη! Γράψ' τα πάλι! 

ΑΦΗΓΗΣΗ: Ο μαθητής έπρεπε να σβήσει ό,τι είχε γράψει με σπόγγο, που κρεμόταν από το πινακίδιό του.​

(Ο ΜΑΘΗΤΗΣ 3 κάνει ότι σβήνει με σπόγγο).

ΑΦΗΓΗΣΗ: Πολλές φορές όμως, όταν δεν είχε σπόγγο...
ΜΑΘΗΤΗΣ 3: Α, δεν έχω σπόγγο!

ΑΦΗΓΗΣΗ: ...έφτυνε τα δάχτυλα του δεξιού χεριού και έσβηνε τα γραμμένα για να επαναλάβει την αντιγραφή.

(Ο ΜΑΘΗΤΗΣ 3 φτύνει τα δάχτυλα του δεξιού χεριού και σβήνει τα γραμμένα για να επαναλάβει την αντιγραφή).

ΑΦΗΓΗΣΗ: Από εκεί η σημερινή φράση:

ΜΑΘΗΤΗΣ 3: Φτου κι από την αρχή.

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Και τώρα αλφαβήτα! ΑΒΓΔΕΖ...

ΜΑΘΗΤΕΣ: (όλοι μαζί επαναλαμβάνουν) ΑΒΓΔΕΖ...

ΑΦΗΓΗΣΗ: Οι βυζαντινοί δάσκαλοι για να δοκιμάσουν αν οι μαθητές τους γνώριζαν τα γράμματα, τους τα έδειχναν σκορπιστά:

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: ΑΩ...

ΜΑΘΗΤΗΣ 4: Άλφα, ωμέγα!

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: ΒΨ...

ΜΑΘΗΤΗΣ 5: Βήτα, ψι!

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Χ...

ΜΑΘΗΤΗΣ 6: Χι!

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Σ...

ΜΑΘΗΤΗΣ 1: Γάμα...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Σίγμα! Υ...

ΜΑΘΗΤΗΣ 7: Νομίζω λάμδα...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Λάθος!  (στο ΜΑΘΗΤΗ 2). Εσύ!

ΜΑΘΗΤΗΣ 2: Είναι το ύψιλον.

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Μπράβο!
(γρήγορα και ανακατεμένα) Γ, Χ, Ψ, Φ, Ω...

ΜΑΘΗΤΕΣ: Γάμα, χι, ψι, φι, ωμέγα...

ΑΦΗΓΗΣΗ: Αυτός λοιπόν που μπορούσε να διακρίνει τα γράμματα μ’ αυτόν τον τρόπο, τα ήξερε...

ΜΑΘΗΤΗΣ 7:  Απ’ όξω κι ανακατωτά!

​ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Συνεχίζουμε το μάθημα. Τώρα θα πούμε για τα χειλικά σύμφωνα. Τα χειλικά σύμφωνα είναι τρία: το πι, το βι και φι. Πείτε τα όσο πιο γρήγορα μπορείτε!

ΜΑΘΗΤΕΣ: Πι, βι, φι...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Ξανά! Και με τη σειρά!

ΜΑΘΗΤΕΣ: Πι, βι, φι... πι, βι, φι... πι, βι, φι...

ΑΦΗΓΗΣΗ: Απ’ αυτό το γεγονός έχει την αρχή της η σημερινή φράση:

ΜΑΘΗΤΗΣ 8: Αυτό έγινε ώσπου να πεις πι και φι ή στο πι και φι!

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Ακόμα, τα υποκοριστικά τελειώνουν σε –ιον και –ιν. Για παράδειγμα: παιδίον – παιδίν, τυρίον – τυρίν κτλ. Ποιος θα επαναλάβει;

ΜΑΘΗΤΗΣ 9:  Παιδίον – παιδίν, τυρίον – τυρίν...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Μπράβο!

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Επίσης, τα θηλυκά σε –ις, όπως η πόλις, η πίστις κλίνονται ως εξής: η πόλις, της πόλεως, την πόλιν/ η πίστις, της πίστεως, την πίστιν κτλ.
Ποιος θα επαναλάβει;

ΜΑΘΗΤΗΣ 8: Η πόλις, της πόλεως, την πόλιν...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Ωραία! (στον ΜΑΘΗΤΗ 10) Τώρα εσύ!

ΜΑΘΗΤΗΣ 10: Δεν το ξέρω!

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: (στον ΜΑΘΗΤΗ 11) Εσύ!

ΜΑΘΗΤΗΣ 11: Η πίστις, της πίστης, την πίστη...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Λάθος! Λάθος! Πες μου εσύ εκεί πίσω!

ΜΑΘΗΤΗΣ 12: Η πίστις, της πίστεως, την πίστην...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Σωστά!

ΑΦΗΓΗΣΗ:  Όταν σε μεταγενέστερους αιώνες ο λαός άρχισε να λέει το παιδί, το τυρί, η πόλι, η πίστι, τότε οι τύποι με το –ν και το –ς θεωρούνταν οι κομψότεροι και οι τελειότεροι.

ΜΑΘΗΤΗΣ 9: Πόλις, πίστις!

ΜΑΘΗΤΗΣ 10: Τυρίον, παιδίον!

ΑΦΗΓΗΣΗ: Γι’ αυτό όταν κάποιος έλεγε τις λέξεις  αυτές με το νι και με το σίγμα θεωρούσαν ότι μιλούσε τέλεια. Έτσι προέκυψε η σημερινή φράση:

ΜΑΘΗΤΗΣ 12: Τα ’πε με το νι και με το σίγμα.

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: (στον εαυτό του) Πολλή δουλειά...

ΑΦΗΓΗΣΗ: Η αμοιβή των μεσαιωνικών και των δασκάλων μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, και μάλιστα αυτών της στοιχειώδους εκπαίδευσης ήταν πάρα πολύ μικρή. Γι' αυτό το λόγο οι δάσκαλοι συμπλήρωναν το εισόδημά τους, τη ρόγα τους, όπως έλεγαν, με κάποια τυχερά, τα «τα Δευτεριάτικα».

ΜΑΘΗΤΗΣ 11: (Δίνει στο δάσκαλο κέρματα ή έναν άρτο) Δευτέρα σήμερα... Ορίστε για όλη την εβδομάδα!

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Ευχαριστώ, παιδί μου. Να δω το πινακίδιό σου...

(Ο ΜΑΘΗΤΗΣ 11 δίνει στο ΔΑΣΚΑΛΟ το πινακίδιό του).

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Πάλι λάθος! Αχ, «κρίμα 'ς τα Δευτεριάτικα»!

ΑΦΗΓΗΣΗ: ... «κρίμα 'ς τα Δευτεριάτικα», κρίμα για τα χρήματα που δαπανούμε άδικα και μάταια...

ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Τελείωσε το μάθημα. Είστε ελεύθεροι να φύγετε!

(ΔΑΣΚΑΛΟΣ και ΜΑΘΗΤΕΣ αποχωρούν).

​